Taalpurisme

[Rosinfield]

Zo zwaar til ik er hier ook weer niet aan hoor. Maar wellicht kan dit overzicht er toe leiden dat de hier aanwezige taalpuristen wat minder op de proef worden gesteld 

https://www.taalvoutjes.nl/20-vouten-taalpuristen-gaan-gruwelen

[oud-lid]

Ik ben wel een beetje een taalpurist. Soms maak ik mij druk over anderen en ik probeer daarin toch mij in te houden.

Jullie weten dat ik Rotterdammer ben en wij staan erom bekend nogal gemakkelijk met de taal om te gaan en overal een "t" achter te plakken.....heerlijk toch?

 

[EdK]

Tsja en de volendammers slikken de H in en hebben het hierdoor altijd over eerlijk elder eineken....

[Snelle]

https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Taalpurisme

Men zou voor minder depressief worden. 

[Skoody Boo]

Ik heb net een prachtig artikel van Christiaan Weijts gelezen. Een rake observatie, en mooi verwoord wat we kwijt raken en waarom dat jammer is. Wat mij betreft is dit taalpurisme.

 

https://www.nrc.nl/nieuws/2016/11/04/de-smiley-is-de-betonrot-in-onze-ironie-5104310-a1530320

De smiley is de betonrot in onze ironie

Ironie wordt steeds minder herkend, merkt Christiaan Weijts . „Hoe vet moet een knipoog zijn om nog te worden opgemerkt? In de gaarkeukens van opiniërend Nederland wemelt het van onbegrepen ironie.”

• Christiaan Weijts

4 november 2016

 

Een ingezonden briefje, zaterdag 1 oktober, in het Dagblad van het Noorden, over de schandalen rond studentenvereniging Vindicat: „Vrouwen hebben het in hun loopbaan lastiger dan mannen en dus passen extra vernederingen, zoals de bangalijst. Als een meisje daar goed doorheen komt, laat ze haar kracht zien. (…) Hoe zwaarder de ontgroening, hoe beter. Risico is daaraan inherent. Af en toe een dode of gewonde is jammer, maar maakt ook duidelijk dat het menens is.”

Woedend deelden lezers dit epistel op internet. Slechts een enkeling kwam op de gedachte dat hier wellicht sprake was van enige ironie.

Hoe vet moet een knipoog zijn om nog te worden opgemerkt? In de gaarkeukens van opiniërend Nederland wemelt het van onbegrepen ironie. Ik ben er de afgelopen tijd op gaan letten en heb wat treffende gevallen verzameld. Vooral op sociale media, waar de zinnen los van hun context als confetti worden uitgestrooid, overheerst de neiging alles letterlijk te nemen zolang er geen smiley bij staat.

Uit de Volkskrant: Jean-Pierre Geelen neemt in cafetaria De Vette Hap „de bladen” door. Die „waar je thuis niet mee kunt aankomen” welteverstaan: vol ondraaglijk lichte interviews met BN’ers, glossy foto’s en vuige roddels. Katja Schuurman was not amused op Twitter. Dat blad waar je thuis niet mee kon aankomen, en dat haar portretteerde, dat was wel mooi het Volkskrant-magazine! Eh…inderdaad, zoals het hele stukje al onze voortreffelijke kwaliteitskranten op de hak neemt.

Waar komt die ironieblindheid ineens vandaan? Is het kenmerkend voor de tijdgeest? Zijn wij zo ironieloos geworden? Dat hangt er vanaf wie je het vraagt.

Vier jaar terug publiceerde The New York Times een spraakmakend essay van Christy Wampore: How To Live Without Irony?. Wampore, literatuurdocente aan Princeton, zag ironie als de grondhouding van een nieuwe generatie. Vooral bij hipsters, een soort „levende citaten”, constateerde ze die zelfverdedigende houding, een vlucht voor verantwoordelijkheden, een ironie die alles heeft doordrenkt: „It has leaked from the realm of rhetoric into life itself.”

Een second opinion naast Wampores diagnose lijkt me gewenst. Niet alleen is het twijfelachtig of haar observaties bij één subcultuur nu zo kenmerkend zijn voor een hele generatie, ook zie je juist bij die hipsters een sterke hang naar biologisch eten, zelfgeknutselde spullen en aanverwante nostalgie naar ‘authenticiteit’. En dát fenomeen beperkt zich nu juist niet tot de hipster.

Deze tijd lijkt me er niet een van schouderophalend relativisme, niet van een lacherig anything goes. Het is vooral: ónze zaak goes. En dan schieten we propjes naar elkaar vanuit onze verkavelde betwetersveldjes. Links, rechts, populist, veganist, elite en volk, autoch- en allochtoon, white privelige-leden en black-life-matters-kameraden, voorstanders van Zwarte of van Witte Piet: het enige wat ze werkelijk met elkaar delen is hun rabiate afkeer van ironie. Ze weten waar ze staan en zijn niet van plan daar dubbelzinnig over te doen. Sterker nog, we kunnen het niet langer velen als iemand niet onomwonden duidelijk maakt ‘waar hij staat’: de tirannie van het letterlijke.

Ironie, uit het Griekse eirooneia, betekent letterlijk geveinsde onwetendheid. Doen alsof je neus bloedt en tegelijkertijd drommels goed weten dat je iets anders zegt dan je beweert. Dat spelletje werkt alleen als de ander dat doorziet, en daartoe verstopt de ironicus subtiele signalen in zijn tekst.

Internet, de grote versnipperaar, vermaalt elk betoog tot confetti zonder context, terwijl juist in die context vaak die signalen verstopt zitten die zeggen dat we het met een knipoog moeten lezen.

Ironie is een flirt met de lezer: het dubbelzinnige signaal. Ironie glimlacht samenzweerderig: wij begrijpen elkaar, wij doorzien de code. In die zin is het een retorisch foefje, om betrokkenheid bij je tekst te creëren, de lezer medeplichtig te maken. Die moet natuurlijk altijd de betekenissen zelf construeren, de beelden uit zijn eigen fantasie projecteren, maar door subtiel weg te laten of door de betekenis in een paar lagen onder de letterlijke in te graven, heeft die lezer nog meer het gevoel de tekst zélf te schrijven

Die wordt zo nog sterker een product van zijn eigen verbeelding of redenering, en dus zal hij eerder geneigd zijn er in te geloven. Zolang de tekens worden opgepikt althans, en nu dat minder het geval is, strandt veel ironie als een onbeantwoorde avance.

Wat doe je ertegen? De knipogen vetter maken? Sommigen snakken naar een ironieteken, maar de ironie wil dat zo’n teken allang stilzwijgend binnen is geslopen: de smiley. En die is nu juist de betonrot in ons ironisch vermogen.

Schrijver Henk van Straten citeert op Twitter Stephen King, die zich een fan van Herman Koch verklaart: „Haha, ene Stephen springt op de Herman Koch hype. Kent Jiskefet waarschijnlijk niet eens. Haha, nepper, sukkel.” Sommigen reageerden oprecht verontwaardigd. Van Straten: „Had ik een knipoog-emoji moeten toevoegen?”

De knipoog slaat dubbelzinnigheid plat tot iets eenduidigs. Vette emoticons hebben de talige finesses verjaagd. Het punt dat de snelle internetschrijver moet maken is uitgebeend tot soundbite. De omweg van de ironie is tijdverspilling voor wie de waarheid in acht woorden kan uitschreeuwen. Zo verwerd de subtiele flirt tot obscene balts.

We lijken ironie alleen nog maar te accepteren als die duidelijk gemarkeerd is. De Speld, Arjan Lubach en LuckyTV zijn mateloos populair, maar probeer maar eens satire te bedrijven buiten die zwaar door markering beveiligde ironische enclaves. Probeer maar eens een ironisch zinnetje te sms’en zonder ;-) erachter te typen. Dat kost je vrienden. En misschien zelfs je relatie.

Maar ironie is veel meer dan ‘lekker weertje’ zeggen als het stortregent. Ironie is niet per se het omgekeerde zeggen van wat je bedoelt. Ironie hoeft niet eens altijd onwaar of ongemeend te zijn.

In The Rhetoric of Irony (1974) onderscheidt criticus Wayne Booth ‘stabiele’ versus ‘instabiele’ ironie. Bij de eerste is de bedoeling van de auteur duidelijk (‘lekker weertje, hè’), maar complexer is het bij die instabiele ironie, waar het niet per se helder is ‘waar de auteur staat’.

De oude ‘romantische ironie’ is daar een voorbeeld van. Gerard Reve: „Zelfmoord? Ach, op mijn leeftijd loont het eigenlijk de moeite niet meer.” Oscar Wilde: „Philanthropic people lose all sense of humanity.”

Als stabiele ironie al slecht herkend wordt, hoe moet het dan met de nog complexere vormen?

Toen Halina Reijn een volkswoede over zich afriep in een AD-column over „de starende zeekoeien die traag voorbij zeilen op de loopband van de luchthaven”, twitterde ze daags erna: „Lieve mensen, niets dan knipogen, lichtheid en ironie bedoel ik de wereld in te slingeren.”

Bedoelde ze dan niet te zeggen dat die vliegveldstaarders dik en schaamteloos waren? O vast, dat ook. En tegelijkertijd bekritiseert ze haar eigen gevoeligheid voor die blikken en onderzoekt ze, met de nodige tongue-in-cheek, de tol van de roem en het betaalde tegenover het ‘onbetaalde’ staren.

Het is een ironisch gekruide tekst – die alle personages relativeert, inclusief de vertelster zelf. Hetzelfde geldt voor een veelbesproken interview in deze krant, met de dieetdames van The Green Happiness. Dat zou veel te kritiekloos zijn, maar het gekozen register van verslaggeefster Rinskje Koelewijn getuigt toch echt wel van een vrolijke distantie: „En u dacht dat u goed bezig was? Nou, dat bent u niet. Niet echt. U kunt zich veel gezonder, energieker en gelukkiger eten. Als u ánders eet. Beter.”

In een ironische tekst zijn de uiteindelijke betekenis en het morele oordeel opgeschort, uitgesteld, en zo ontstaat er, tussen het teken en de betekenis, een ruimte waar andere wetten gelden, als op een podium.

Een ‘tovercirkel’ zoals Johan Huizinga die ‘speelruimten’ zo mooi noemt in Homo ludens (1938): tempels, theaters, sportarena’s, waar de normale wetten tijdelijk buiten werking zijn gezet.

Ironie trekt toverkringen in de taal. Het is een bijna fysieke sensatie: de erotiek van de talige meerstemmigheid, met haar haast tactiele magie.

Vooruit, hoor ik u denken, dat is allemaal mooi en aardig, maar heeft die Christy Wampore intussen toch niet gelijk? Verschanst de ironicus zich niet in zijn comfortabele tovercirkeltjes?

Welnee, ironie en engagement sluiten elkaar allerminst uit. Ik wil het zelfs omkeren: juist wie ondubbelzinnig zijn stellingen poneert ontbreekt het aan engagement. Juist de ideologische verstarring laat geen lucht voor de relativerende verkenning van alle standpunten. De ironielozen doen geen recht aan de inherente tegenstrijdigheden.

Echt zeker weet ik alleen dit: als we de subtiliteit van de ironische toonzetting missen, beroven we ons taalinstrument van zijn gulle meerstemmigheid. Het is alsof we een concertvleugel nog maar met één vingertje bespelen.

 

 

 

 

[Rosinfield]

Ik merk ook regelmatig dat men iets volkomen serieus neemt, terwijl ik dat met een knipoog bedoel. Voordeel van online communicatie is dat je er dan zo'n winkie bij kunt zetten. Al leest men daar soms overheen.

[Skoody Boo]

1 hour ago, Rosinfield said:

Ik merk ook regelmatig dat men iets volkomen serieus neemt, terwijl ik dat met een knipoog bedoel. Voordeel van online communicatie is dat je er dan zo'n winkie bij kunt zetten. Al leest men daar soms overheen.

Het voordeel van zo'n kort artikel is dat altijd zo goed gelezen wordt. 

[Rosinfield]

Ik loop ook daar regelmatig tegenaan. Wanneer ik mijn licht ergens over laat schijnen in een stuk tekst of een stuk van een ander aanbeveel, stuit ik geregeld op reacties als: ja zeg, wat een lap tekst, dat ga ik echt niet lezen. Om over boeken maar te zwijgen. Vaak gaat dit dan wel gepaard met het ventileren van stellige opinies, niet gehinderd door enige (theoretische) onderbouwing

[Skoody Boo]

Het valt natuurlijk ook niet mee om consequent elke mening echt als mening te formuleren. Het is meer een bepaalde grondhouding waarmee men dit verzuimt wat het zo irritant kan maken. Zonder zelf zo'n irritante grondhouding te hebben gaat Rosanne Hertzberger zelfs zover dat onzinnige waarheidsclaims "ons" als mensheid zouden kunnen redden, onzin dus als gerechtvaardigde manipulatie, als communicatiestrategie.

En toch, als dit de enige manier zou zijn....   is het sop de kool dan wel waard?

https://www.nrc.nl/nieuws/2016/09/23/onzin-van-green-happiness-kan-de-wereld-redden-4394305-a1523073

 

Citeer

 

Onzin van Green Happiness kan de wereld redden

 Rosanne Hertzberger,  23 september 2016

Heerlijk, die ergernis die ik voelde na het lezen van het interview in NRC met de vrouwen van The Green Happiness. Het is dé nieuwe (di)eethype die claimt het lichaam te zuiveren en niets minder dan algehele gezondheid en levensgeluk te brengen.

Elk onzinboxje krijgt een vinkje: zuivel en eieren zijn de duivel, je lichaam ‘droogborstelen’ is goed voor de spijsvertering, je mond spoelen met kokosolie helpt bij het ontgiften. De hele goegemeente viel over de dames heen die daarop bedremmeld op hun blog schreven „een beetje moe en een beetje verdrietig” te zijn.

Ik kreeg bijna medelijden met ze. Bijna. Want tien uur na het pruillipjes-blogje twitteren de twee dames de zogenaamde wetenschappelijke onderbouwing van de kokosolie-mondspoeling. Daarvoor verwijzen ze naar een artikel uit het Nigerian Medical Journal waarin Indiase onderzoekers aan zestig tieners de opdracht gaven om dagelijkse oliespoelingen uit te voeren. Paar piepkleine manco’s in het experiment: er was geen controle of de spoelingen daadwerkelijk werden uitgevoerd, en zo ja, met welk product, hoeveel, hoe vaak, hoe, en oh ja, een controlegroep ontbrak. De geobserveerde reductie in tandplak en tandvleesontsteking kon net zo goed veroorzaakt zijn door het feit dat mensen nu eenmaal beter voor hun gebit gaan zorgen als ze weten dat een tandarts hun gezondheid gaat controleren. Over die vermeende toxines die de olie zou wegspoelen al helemaal geen woord. Want dat was, tja, eigenlijk gewoon volledig bij elkaar gefabuleerd.

Nu is er alleen iets heel vervelends aan de hand. Want terwijl ik mij dus zo zat op te winden over dit volstrekt feitenvrije verhaal van die twee Pinterestvrouwen is het dieet dat ze voorschrijven wel gewoon een goed idee. Veel groente, geen vlees. Artsen en diëtisten proberen hun steeds corpulentere patiënten te bewegen om meer groente te eten. Deze vrouwen bewerkstelligen dat bijna achteloos, met vrolijke plaatjes en originele slimme recepten.

Dan nog iets. Want een deel van die 200.000 jonge vrouwen die hen volgt op Facebook is op zoek naar een oplossing voor gezondheidsklachten. Oplossingen die in de reguliere gezondheidszorg ontbreken. U kent het wel: buikpijn, acné, slapeloosheid, schimmelinfecties. Een van mijn Facebookvrienden die Green Happiness met aandacht volgt, is huisarts. Wat moet zij al die patiënten vertellen met onverklaarbare maar reële klachten, die échte pijn opleveren en echt ongemak? Dat de wetenschappelijke onderbouwing van Green Happiness flinterdun is? Maar dat we verder helaas ook geen middel in de aanbieding hebben dat standhoudt in een gerandomiseerd gecontroleerd experiment?

Prima, antwoorden die patiënten. Maar ik heb nog steeds buikpijn. En dan, lieve mensen, staan we met een mond vol tanden. Wij hebben geen oplossingen voor vrouwen die vijf urineweginfecties per jaar hebben. Of elke avond hoofdpijn. Green Happiness wel. Of die geven in ieder geval hoop. Een stel bizarre eet- en gedragsregels, een boel rituelen en symboliek, en dat allemaal gedrenkt in een dikke soep van positief denken. Zij beweren dat ze zich elke dag energiek en gelukkig voelen. Ik kan me voorstellen dat dat gevoel best besmettelijk kan zijn, als je gelooft wat zij geloven.

En tot nu toe lijken ze niet zoveel kwaad te doen. Ze adviseren niet om suiker te vervangen voor stroop of honing. Ze adviseren geen acupunctuur bij kanker. En zolang Merel (die zwanger is) niet besluit haar zuigeling ook een veganistisch dieet voor te schotelen en gewoon te vaccineren, is er eigenlijk niet zo veel aan de hand. Ze vullen een gat op dat wij wetenschappers hebben laten liggen. Dan kunnen wij vanaf de zijlijn met ons vingertje zwaaien, „tuttuttut, daar klopt allemaal niets van”, tegelijkertijd hebben we geen enkel alternatief.

En dan nog een kleinigheidje, ik vind het rot om er telkens weer over te beginnen. Maar er was een dingetje met een opwarmende aarde, iets dat voor een belangrijk deel veroorzaakt wordt door de veeteelt. Die aarde kan wel wat Green Happiness gebruiken. Als Nederland vanaf morgen dat dieet volgt, hebben we tot 2020 geen aanvullende maatregelen nodig om de Parijs-richtlijnen te halen. Het zou niet de eerste keer zijn dat een onwetenschappelijke geloofsgemeenschap onbedoeld de mensheid verder helpt. Religieuze joden en moslims bleven gespaard tijdens menig epidemie omdat we geloofden dat we ‘rein’ moesten zijn om te kunnen offeren of bidden. Ook nu mogen we het hindoeïsme danken dat een miljard Indiërs geen rundvlees blieven. Religieuze fabels kunnen levens redden. Gebeurt dat hier ook? Gaat de Westerse wereld minder vlees eten omdat een stel goeroes ons doet geloven dat we daarmee ons lichaam kunnen ontgiften? Het zou tenenkrommende onzin zijn. Maar wel onzin die de aarde redt.

 

 

 

 

 

 

 

[Rosinfield]

Om de wereld überhaupt nog te kunnen redden, is helaas heel wat meer nodig dan wat navelstaarderig geneuzel

[MarcoO2]

Mooi artikel Skoody! Alleen; één probleem: ik hóud van ironie, maar ook van smiley's...

[Rosinfield]

Smironie

[Cordoba]

On 6-11-2016 at 11:20, Rosinfield said:

Ik merk ook regelmatig dat men iets volkomen serieus neemt, terwijl ik dat met een knipoog bedoel. Voordeel van online communicatie is dat je er dan zo'n winkie bij kunt zetten. Al leest men daar soms overheen.

Dan zul je toch het lettertype van de tekst kleiner moeten maken, het formaat van de smiley kun je helaas niet wijzigen.

[hobbel de bobbel]

Het gaat ook om doseren, teveel van iets, wat dan dat ook is, komt onprettig over.

Denk hierbij aan het hoorspel, verdeeld over meerdere avonden.

Teveel informatie ineens, kan als een inbreuk op de privacy worden ervaren.

Het lezen van een boek verschaft de lezer, een middel om zijn eigen incassovermogen te kunnen aanpassen aan het informatieaanbod; je kunt het boek gewoon even wegleggen.

 

 

 

[Rosinfield]

2 uur ago , hobbel de bobbel said:

je kunt het boek gewoon even wegleggen.

Gelukkig lukt dat niet met elke boek

 

 

 

[Skoody Boo]

On ‎6‎-‎11‎-‎2016 at 20:08, MarcoO2 said:

Mooi artikel Skoody! Alleen; één probleem: ik hóud van ironie, maar ook van smiley's...

Tja, duidelijkheid in communicatie en goede relaties zijn natuurlijk ook belangrijk. Maar de instabiele ironie is eigenlijk wel wat mooier dan de stabiele, en die verdwijnt als we geconditioneerd te digitaal kijken naar er-is-wel-een-smiley/de-smiley-ontbreekt voor respectievelijk het-is-ironie/het-is-serieus. Er is geen derde weg meer.  

On ‎7‎-‎11‎-‎2016 at 20:32, Cordoba said:

Dan zul je toch het lettertype van de tekst kleiner moeten maken, het formaat van de smiley kun je helaas niet wijzigen.

ja, kleinere smileys, dat zou al heel goed zijn. Of smileys met een meer ambivalente gezichtsuitdrukking. Of wat ook kan: een ik-maak-een-gortdroge-opmerking-dus-houdt-ik-mijn-gezicht-in-de-plooismiley.

[Skoody Boo]

Ik schreef "dus houdt ik"... en toch een like van Menno. Het kan dus toch.

[Rosinfield]

Het is dat ik er overheen las

[Skoody Boo]

On ‎8‎-‎11‎-‎2016 at 04:20, hobbel de bobbel said:

Het gaat ook om doseren, teveel van iets, wat dan dat ook is, komt onprettig over.

Denk hierbij aan het hoorspel, verdeeld over meerdere avonden.

Teveel informatie ineens, kan als een inbreuk op de privacy worden ervaren.

Het lezen van een boek verschaft de lezer, een middel om zijn eigen incassovermogen te kunnen aanpassen aan het informatieaanbod; je kunt het boek gewoon even wegleggen.

 

 

 

Een boek wegleggen is voor menigeen een stuk gemakkelijker dan een device wegleggen. De sociale werkelijkheid kan niet op pauze, en iets missen schijnt een ramp te zijn.

[Rosinfield]

Al is het alleen maar omdat een groot deel van hen geen idee heeft van wat een boek is ...

[Cordoba]

@Rosinfield Wat moet je met een boek, als je facebook hebt?

(voor de duidelijkheid: FB is iets wat ik uit de weg ga)

[Rosinfield]

Ik heb beide. FB houd ik bewust beperkt en dan vind ik het wel handig om te zien wat er hier en daar gebeurt en zelf wat dingen kwijt te kunnen. 
Maar wat me wel bedroeft, is dat er steeds minder wordt gelezen. Zoals bekend houd ik me nogal uitgebreid bezig met "vegan advocacy" en krijg dan al snel te horen en zeker niet van ongeletterden, dat ze die lappen tekst echt niet gaan lezen. En dan gaat het meestal maar om een stukje van enkele alinea's. 
Boeken zijn dan al helemaal een brug te ver. Ik zie dat wel als een betreurenswaardige verschraling. 

[Cordoba]

Ik kan me voorstellen dat iemand 'die lappen tekst' niet wil lezen. Niet zozeer vanwege de lengte van de tekst, maar omdat dergelijke teksten vaak lastig leesbaar zijn, en je voor een goed begrip ook even na moet denken over de impact van de tekst. En nadenken, is iets wat in de huidige samenleving nog zeldzamer dreigt te worden dan een tyrannosaurus.

[hobbel de bobbel]

9 uur ago , Skoody Boo said:

Een boek wegleggen is voor menigeen een stuk gemakkelijker dan een device wegleggen. De sociale werkelijkheid kan niet op pauze, en iets missen schijnt een ramp te zijn.

 

Er is blijkbaar  een soort van slap geleuter gaande, waar men geen weerstand aan kan bieden.

Een verslaving van het ego, wat voornamelijk uit gebakken lucht bestaat.

 

9 uur ago , Skoody Boo said:

Een boek wegleggen is voor menigeen een stuk gemakkelijker dan een device wegleggen. De sociale werkelijkheid kan niet op pauze, en iets missen schijnt een ramp te zijn.

 

[Rosinfield]

Ja, het narcisme viert hoogtij